In de herfst van 1955 blies de Amerikaan Jack Gilbert Graham een lijnvliegtuig van United Airlines op met een tijdbom. Zelf was hij niet aan boord, maar zijn moeder wel. In haar ingecheckte koffer had hij de bom stiekem verstopt, terwijl hij zijn vrouw had wijsgemaakt dat het een kerstcadeautje was. De bom ontplofte elf minuten na de opstijging van het vliegtuig. Alle 44 inzittenden kwamen om. Graham had het met deze daad gemunt op een levensverzekeringsuitkering van zijn moeder, maar die bleek niet te bestaan. Hij werd veroordeeld tot de doodstraf.
De tijdbom van Graham pakte zo rampzalig uit, omdat niemand hem tijdig ontdekte. In actieflims gaat dat anders. Daar demonteert de held het explosief altijd nét op tijd. Gold dat ook maar voor dé tijdbom die de komende decennia zal afgaan in veel Nederlandse huishoudens: de aflossingsvrije hypotheek. Bij deze hypotheekvorm hoef je niks af te lossen; je betaalt alleen rente. Dat klinkt een beetje als een cadeautje van de bank, want de maandlasten lijken laag en de hypotheekrenteaftrek is decennialang maximaal. Hordes adviseurs hebben dit ding dus als het ei van Columbus aangeprezen. Daardoor hadden eind 2012 bijna zes op die tien woningbezitters een aflossingsvrije hypotheek lopen, al dan niet in combinatie met een ander hypotheektype.
Woon ook jij in zo’n aflossingsvrije tijdbom? Mogelijk koers je dan af op een ramp. Want aan het einde van de looptijd –meestal dertig jaar- willen de meeste banken dat je de hele hoofdsom terugbetaalt. Dat aflossingsvrije geldt namelijk alleen ‘tijdens de contractsduur’. Alleen de aflossingsvrije hypotheken van de Rabobank lopen na 30 jaar op dezelfde voorwaarden door, blijkt uit onderzoek van de website hypothekenbijbel.nl. En bij ING krijg je, onder voorwaarden, aan het einde van de looptijd nog tien jaar tijd om af te lossen. Alle andere banken willen gewoon hun uitgeleende geld terug.
Misschien denk je nu: Ach, dan sluit ik toch gewoon een nieuwe hypotheek? Maar het is de vraag of je die tegen die tijd krijgt. Want, zoals de Amerikaanse bankier en schrijver Herbert Prochnow ooit zei: “Een bankier is iemand die je een lening wil verstrekken, mits je in voldoende mate kunt bewijzen dat je die niet nodig hebt.” Vóórdat je dus met een nieuwe hypotheek de deur uit mag, beoordeelt de bank je (pensioen)inkomen, je overwaarde, een eventuele BKR-registratie, het type lening dat je wenst, en de benodigde looptijd. Bovendien kost een nieuwe hypotheek advies-, notaris- en taxatiekosten, totaal zo’n €1.800 tot €2.300. En verder is de hypotheekrente erop fiscaal doorgaans niet meer aftrekbaar. Dat belastingcadeautje krijg je sinds 2001 namelijk hooguit 30 jaar. En zodra die fiscale subsidie vervalt, kan je rentelast flink omhoog schieten.
Als je bank je niets wil (blijven) lenen, en je de aflossingsvrije schuld niet kan terugbetalen, dan moet je je woning verkopen. Reken er maar niet op dat je bank of de overheid je tijdig waarschuwt voor dit gevaar, want schulden zijn je eigen verantwoordelijkheid. Kijk dus vandaag zelf eens na in welk jaar jouw ‘aflossingsvrije’ tijdbom op ontploffen staat (meestal 30 jaar na het afsluiten). En ga aflossen. Het rekenprogramma ‘Aflossingsvrije hypotheek aflossen’ op berekenhet.nl toont het (enorme) effect daarvan op termijn (zie kader). Los dus af met spaargeld, een schenking van je ouders, een belastingteruggave, een besparing, een bijverdienste of vakantiegeld, totaal tot hooguit het boetevrije bedrag per jaar. Zo demonteer je de tijdbom waarin je woont net zo slim als de held doet in een in film. Maar dan echt.
Een boetevrij aflosplan
Stel in 2001 sloot je een aflossingsvrije hypotheek van een ton met een looptijd van 30 jaar tegen nu 5% rente. Je mag jaarlijks maximaal 10% van de hypotheeksom boetevrij aflossen. Dus maximaal €10.000 per jaar. Een aflosschema maak je met het rekenprogramma ‘Aflossingsvrije hypotheek aflossen’ op berekenhet.nl. Daaruit blijkt dat als je vanaf nu maandelijks 250 euro zou aflossen, en de door die aflossingen uitgespaarde rente steeds zou inzetten om je aflosbedrag te verhogen, dat je hypotheek dan in 2031 naar ruim 31.000 euro is gezakt. Begin je deze aflosmethode met 375 euro per maand, dan heb je in 2031 de hele aflossingsvrije hypotheek weggewerkt.
