“Geen idee” of “Dat laat ik aan mijn man over”. Dat soort dingen zeggen zeven van de tien vrouwen lacherig als je vraagt naar hun pensioen. Die zorgeloosheid is leuk. Maar qua financiële risico’s balanceren dames daarmee, onwetend, op een slap koord. De oorzaak is dat pensioenopbouw talloze verdekt opgestelde valkuilen en valstrikken telt, juist voor vrouwen. Nee, nu niet doorbladeren of afdwalen. Je kunt rampen voorkomen als je een klein beetje snapt waar het fout kan gaan.

Een eerste pensioenrisico ontstaat als je, zoals veel moeders, je arbeidstijd wegens huishoudelijke taken inkort zonder dat daar enig recht tegenover staat. Tuurlijk, jij gaat nooit scheiden. Toch eindigt een derde van alle huwelijken, hoe idyllisch ook, in een breuk. Dus stel je grote liefde ontmoet over vijftien jaar een jonge blom en vertrekt. Als je dan roept: ‘Ho ho, wie zorgt er nu voor mij?’ Dan zegt de rechter waarschijnlijk: ‘Sorry mevrouw, een klein stukje alimentatie voor de kinderen is oké, maar iedereen is verantwoordelijk voor z’n eigen levensonderhoud’.

Na de scheiding zet meneer zijn betaalde arbeid doorgaans volop voort, terwijl moe en de kids vaker rondtobben van een deeltijdbaan met eventueel wat alimentatie. Qua pensioenopbouw is dat ongunstig. Weliswaar heb je vaak recht op de helft van het ouderdomspensioen dat jullie tijdens het huwelijk hebben opgebouwd (pensioenverevening), maar na de breuk groeit je oudedagsreserve alleen als je zélf werkt. Bij een deeltijdbaan tikt dat niet aan, want in veel pensioenregelingen bouwen laagbetaalden zoals deeltijd- en flexwerkers bizar weinig pensioen op. Je bouwt namelijk alleen pensioen op voor zover je salaris hoger is dan je ‘franchise’. Die franchise is bijvoorbeeld het AOW-bedrag. Zit jouw deeltijdloon daar maar een paar honderd euro boven, dan bouw je nauwelijks wat op, al zou je vijftig jaar premie betalen.

O ja, wel krijg je als deeltijd- of thuisblijf-ex mogelijk een leuk nabestaandenpensioen. Je hebt namelijk vaak recht op het hele nabestaandenpensioen dat je partner tot de scheidingsdatum heeft opgebouwd bij huidige én vorige werkgevers, ongeacht hoe lang het huwelijk heeft geduurd. Dit pensioen heet bijzonder nabestaandenpensioen, omdat het aan je wordt uitbetaald als je ex doodgaat terwijl jij niet meer zijn partner bent. Als (aanstaande (ex) is het dus belangrijk om uit te vissen welke (premievrije) pensioenaanspraken je ex op de echtscheidingsdatum heeft staan. Overigens kan bijzonder nabestaandenpensioen je ook opbreken. En wel als je partner een ex heeft waaraan hij veel partnerpensioen is kwijtgeraakt. Duik daar eens in als je partner eerder was getrouwd. Een handig stappenplan en tips vind je op womeninc.nl/ilovepensioen/.

Pensioen is altijd het veiligst als je het zelf opbouwt in plaats van via je partner. Maar zoals het nu gaat bouwen vrouwen gemiddeld veertig procent minder pensioen op dan mannen, bleek recent uit onderzoek van Women Inc. Ben je dus financieel (deels) afhankelijk van je wederhelft, dan kun je, als jullie samen geld overhouden, jouw helft ervan gaan sparen of beleggen voor later. Nee, dat is niet hebberig, maar veilig voor jezelf en een mooi voorbeeld voor je dochter(s).