Afgelopen mei geloofde vijftien procent van de Nederlanders dat het coronavirus een biologisch wapen is. De Chinezen zouden het gefabriekt hebben in het Wuhan National Biosecurity Laboratory. Hiernaast dacht vijf procent van onze landgenoten dat miljardair Bill Gates achter het virus zit. Gates zou, net als de slechterik in een rampenfilm, stiekem een nepvaccin aan het knutselen zijn om de wereldbevolking te kunnen decimeren. Een bijna even grote groep als de Gates-haters geloofde heilig in een duistere relatie tussen het coronavirus en het 5G-netwerk. Dit draadloze telecommunicatiesysteem zou ofwel het coronavirus verspreiden of het menselijk immuunsysteem slopen. Meer dan twintig zendmasten zijn in vlammen opgegaan.

Tegen complotdenken is geen kruid gewassen, ook niet als honderd topvirologen in talloze studies keihard zouden aantonen dat het coronavirus een wrede speling is van de natuur. Een mens hoort slechts wat hij wil horen én kan begrijpen. Hoe dat werkt, bewijzen verliefden. Deze zien, onder invloed van hormonen en neurotransmitters, het voorwerp van hun liefde – een huis, een belegging of een mens – door een knalroze bril. Financiële risico’s worden weggeredeneerd, venijnige kleine lettertjes vergoelijkt en voordelen groots opgeblazen, zoals: ‘Die hypotheek wordt een makkie als we straks carrière maken’, ‘De rente is nu nog laag, maar straks niet meer’, of ‘Zo’n kans komt nooit meer’. Is de verliefde ook nog impulsief en financieel onervaren, dan is deze de vleesgeworden droom van dienstverleners en verkopers: de goedgelovige, gretige, ja-knikkende klant.

Wijze mensen hebben geen advies nodig; dwazen willen er geen. Benjamin Franklin (1706-1790), Amerikaanse politicus en wetenschapper.

Roep nu niet hard dat jij veel rationeler bent. Ook Nederlanders geloven onzinnige zaken. Vooral als het gaat om onze nationale heilige koe: het eigen huis. Al een kwart eeuw is woning bezittend Nederland smoorverliefd op hypotheekschuld. Meer dan negen van de tien huiseigenaren hebben hun huis aan de bank verpand (totaal voor zo’n 534 miljard euro). Dit in tegenstelling tot de Grieken en Italianen. Voor hen is hypotheekvrij wonen juist doodnormaal. Ons hypotheekbijgeloof komt voort uit dertig jaar hypotheekreclames en tien jaar gesponsorde huizen(opknap)televisie. Dit desinformatiebombardement heeft de Nederlandse huiseigenaar veranderd in een blinde woonconsument. Zodra zijn huis meer waard is dan de erop rustende schuld wordt hij onrustig. Hij wil ‘overwaarde benutten’. Dat is extra lenen met zijn huis als onderpand. De blinde woonconsument ziet zijn stulp namelijk als de goudspuwende wonderezel uit het sprookje van de gebroeders Grimm. Je roept ‘ezeltje strek je’ (lees: verbouwt je huis met geleend geld) en je woning zou euro’s braken (lees: in waarde stijgen). Eindeloos en zonder risico. De coronacrisis maakt het urgent om dit hypothekenbijgeloof te laten varen. Ik zeg dit tegen beter weten in. Want helaas is er geen vaccin tegen goedgelovigheid.