Vraag iemand naar zijn bank, en het antwoord is meestal Rabobank, ING of ABN AMRO. Minder Nederlanders zijn klant bij Volksbank of Triodosbank. En nog minder zitten bij banken die pas na de kredietcrisis zijn opgericht, zoals KNAB of de mobiele bank Bunq. Toch zijn we er daarmee nog niet. Een aantal nieuwe, vaak buitenlandse, mobile-only banken werft hier klanten. Net als bij Bunq lopen al hun diensten via je smartphone. We noemen ze neobanken. Als een neobank een bankvergunning heeft, kan hij bankdiensten aanbieden. Een basispakket van deze diensten, zoals overboeken, betalen, beperkt cash geld opnemen en een (virtuele) bankpas, is gratis bij het Duitse N26, het Spaanse Openbank en het Litouwse Revolut. Ook met het Engelse Wise kun je betalen en sparen, al is het geen officiële bank, maar een ‘e-money institution’. Bij al deze aanbieders doe je alles online en ben je in een oogwenk klant. Dat klinkt handig en voordelig. Maar wat heb je eraan? En is het betrouwbaar en veilig? “Wordt als consument nu niet gelijk bang”, zegt Alexander Eerdmans, Vice President financial services, van adviesbureau Capgemini Invent, dat de neobank-branche elk jaar onder de loep neemt. “Rond banken is veel wettelijk geregeld. Check dus altijd op dnb.nl of een partij echt een bankvergunning heeft. En zoek uit: Wie zijn ze? Wat doen ze?”

Neobanken vallen net als andere banken onder het depositogarantiestelsel. Ook moeten ze verplicht hun klanten kennen en witwassen tegengaan. Een aandachtspunt is, zegt Eerdmans, dat ook andere partijen een zogeheten PSD2-vergunning kunnen krijgen. Met die vergunning plus jouw toestemming, krijgt een partij toegang tot je betaalrekening. Eerdmans: “Dat is enorm interessante informatie, waarover bijvoorbeeld organisaties als Facebook en Google graag zouden beschikken, want je leert iemand pas echt kennen als je weet waar hij zijn geld aan uitgeeft. Als jij dus gratis bank- of betaaldiensten afneemt, vraag je dan altijd af: Wat geef ik precies terug? Het antwoord is vaak dat jij inzage geeft in waar jij geld aan uitgeeft. Lees dus wat er in de kleine lettertjes staat. Want omdat neobanken een bankvergunning hebben, beschikken zij automatisch ook over de mogelijkheden van PSD2.

Neobanken hebben een ander verdienmodel dan bestaande banken. Ze doen trouwens niet alles gratis. Als je extra dingen wil, kom je al gauw uit bij een duurder maandabonnement. Puur voor de innovatie hoeft je volgens Eerdmans trouwens niet bij een neobank te zijn. “Ook de bestaande banken innoveren. ABNAmro bedacht Tikkie, de Spaanse bank Santander schiep neobank Openbank, Aegon heeft Knab en Visa is tegenwoordig eigenaar van fintechbedrijf Tink. En er komen nog zoveel innovaties aan. Stel dat Amazon, Apple of Google weer met iets komt wat, net als Apple Pay en Google Pay, simpel is. Dan gaat iedereen het in no time gebruiken. De tijd zal dus leren welke neobanken overleven, welke worden overgenomen en welke verdwijnen.”

Ook de Consumentenbond volgt neobanken met interesse. “Ze worden graag gebruikt door expats”, zegt woordvoerder Joyce Donat. “Het is snel, voordelig, mobiel en internationaal. Dat is handig als je veel reist.” In 2020 deed de Consumentenbond onderzoek naar de omgang van neobanken met de privégegevens van klanten. “We zagen dat er wat aan schortte. Deels ging het om kinderziektes, die inmiddels zijn verholpen, en deels om het, zonder toestemming, delen van gegevens met derden.” Zo bleken Bunq, N26 en Revolut te communiceren met bedrijven die iets doen in (mobiele) marketing of ‘productoptimalisatie’.

Momenteel blijkt uit de privacyverklaring van Revolut dat ze je naam en e-mailadres kunnen delen met sociale media zoals Facebook, zodat die daar reclames op kunnen baseren. Als je daar bezwaar tegen hebt, moet je een mail sturen of je privacy settings in de app handmatig aanpassen. Alleen neobank Openbank gaat ongeveer net zo om met privacy als grote banken als ABN Amro of Rabobank. Donat wijst er tot slot op dat rekeningnummers bij buitenlandse neobanken natuurlijk niet beginnen met NL maar met bijvoorbeeld ES, DE of LT. “In principe worden ze in Europa allemaal geaccepteerd als je ermee betaalt, maar soms lukt het niet. Een weigering kun je melden bij De Nederlandsche Bank of op de website acceptmyiban.org.”

Neobanken in Nederland

  • Openbank: Opgericht in 1995 door de Spaanse bank Santander. Heeft sinds 2011 een app voor smartphones. Breidt sinds 2019 uit naar Duitsland, Nederland en Portugal.
  • Wise: Opgericht in 2011 in Londen door de Esten Taavet Hinrikus en Kristo Käärmann onder de naam Transferwise. Via Wise kun je betalen in 175 landen en 50 valuta tegen minimale kosten. Wise heeft een vergunning als e-money institution.
  • Bunq: Opgericht in 2012 door de Nederlands-Canadese Ali Niknam. Heeft sinds 2014 een Nederlandse bankvergunning. Momenteel actief in 30 Europese landen.
  • Knab: Opgericht in 2012 door René Frijters op de banklicentie van Aegon Bank. Valt sinds 2019 operationeel onder Aegon.
  • N26: opgericht in 2013 door de Duitsers Valentin Stalf and Maximilian Tayenthal. Heeft sinds 2016 een Duitse bankvergunning.
  • Revolut: opgericht in 2015 door de tot Brit genaturaliseerde Rus Nikolay Storonsky en de Brits-Ukraïner Vlad Yatsenko. Heeft sinds 2018 een bankvergunning van de Bank van Litouwen.