Ongeveer een kwart van de Nederlanders gelooft in geluksamuletten, waarzeggers, astrologie en/of gebedsgenezers. Iets meer, twee op de vijf Nederlanders, geloven in de hemel, en één op de vijf in de hel. Er bestaat ook een financieel geloof, namelijk de overtuiging dat je flink kan verdienen door op eigen houtje te beleggen op de effectenbeurs. 13 procent van de Nederlandse huishoudens doet dit, meestal via een online handelsplatform, blijkt uit verse cijfers van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Over deze ‘gelovigen’ gaan we het hebben.
Doe-het-zelf-beleggers vormen de trouwe klandizie van websites als belegger.nl, iex.nl, beursplaza.nl, beursgorilla.nl, beurs.nl, beurz.com, analist.nl, beurskings.nl, en ga zo maar door. Bij deze informatietempels kun je je dag en nacht laven aan vers nieuws, columns, aan- en verkoopadviezen en (sluik)reclame. Daarnaast mag je meepraten in forums, droogbeleggen of je te goed doen aan beleggingsanalyses met orakeltaal als: “Het 38,2%-Fibonacci-retracementniveau van de gehele stijging vanaf de septemberbodems”, “Een doorbraak kan leiden tot een versnelling van het neerwaartse momentum” of “De AEX heeft gisteren opnieuw de weerstandszone rond 470-473 getest.”
Kennis is macht, zeggen ze. Maar beursnieuws consumeren, en daar actief mee aan de slag gaan, leidt paradoxaal genoeg tot minder winst. Want hoe meer informatie je vergaart des overtuigder je raakt dat je juist oordeelt. Die zelfoverschatting komt je duur te staan, blijkt keer op keer uit wetenschappelijk onderzoek, want over-optimisme leidt tot gebrekkige risicospreiding en teveel handelen. Twee jaar geleden concludeerden de Amerikaanse hoogleraren Terrance Odean en Brad Barber in een meta-analyse dat de doorsnee solobelegger jaarlijks 1,5%-punt minder rendement maakt dan de markt. De groep actieve, individuele beleggers boekt zelfs 6,5%-punt minder winst dan de markt.
De oorzaak van de slechte prestaties van doe-het-zelf-beleggers is dat ze té emotioneel en irrationeel handelen, en teveel transactiekosten maken. Het AFM-rapport ‘Belangrijke inzichten over zelfstandige beleggers’ zet de mankementen van de beleggende eenpitter op een rij. Ten eerste belegt hij doorgaans zonder doel. Ook vergelijkt hij geen aanbieders en mogelijkheden. Hij stapt gewoon in, vaak op basis van een reclame, vastbesloten om de markt te verslaan. Zijn toekomstverwachtingen baseert de zelfstandige belegger op het verleden, ook al staat overal met koeienletters dat je dit juist niet moet doen. Verder overschat de actieve belegger de kans op zeer positieve en zeer negatieve gebeurtenissen, heeft hij geen kaas gegeten van exponentieel rekenen, en houdt hij als een terriër vast aan verlieslatende aandelen, terwijl hij de stijgende beleggingen juist verkoopt. Ook kuddegedrag is typisch iets voor solobeleggers: als de AEX stijgt, groeit hun aantal. En omgekeerd.
Hoe minder een solo-belegger snapt van beleggen des te eigenwijzer hij zijn gang gaat, blijkt uit het AFM-onderzoek. De toets over beleggingsvaardigheden van de bank vult hij expres zó in dat hij maximale beleggingsvrijheid krijgt. En eventuele waarschuwingen klikt hij weg. Maar zelfs beleggers met diepgaande beleggingskennis maken dure fouten doordat hun emotie en dus niet hun ratio regeert, ook als ze zeker weten dat ze goed bezig zijn. Ze blijven hopen op dé gouden tip of hét geweldige inzicht, al kan zelfs een IQ van 250 de toekomst niet voorspellen. Maar ik wel, gelooft de actieve belegger. Hij vergeet zijn missers en koestert zijn successen. Dat maakt actief beleggen zo’n peperduur geloof.
Beleggingskoorts
Hoe actiever je handelt op de beurs des te vatbaarder je bent voor beleggingskoorts. Dat is een emotionele staat waarin je bevangen wordt door hebzucht en angst, waardoor je te emotioneel gaat beslissen. Hebzucht kan ontstaan als iets dat je begeert stijgt in prijs, als je hoort van een grote mogelijke winst of als je jezelf vergelijkt met succesvolle beleggers. Angst ontstaat als je belegging in waarde daalt, er kans is op een negatieve gebeurtenis zoals een faillissement of een boekhoudschandaal of als de media je belegging afkraken. Juist actieve beleggers kunnen in de greep raken van hebzucht en angst, omdat ze veel beursnieuws en –analyses consumeren.
