Onze consumptiemaatschappij is een ecosysteem dat zich voedt met geld. Werknemers lopen vast zonder salaris, werklozen zonder uitkering, studenten zonder lening, de overheid zonder belastinginkomsten en ondernemers zonder omzet en winst. Vandaar dat reisorganisatoren, restaurants, pretparken, cosmetische chirurgen en financieel adviseurs ons 24 uur per dag en zeven dagen per week overhalen het geld te laten rollen. Datzelfde geldt voor bouwondernemers, banken, makelaars, hypotheekboeren, verzekeraars en meubelpaleizen en meer. Zelfs consumentenorganisaties proberen niet zelden aan hun doelgroep –de consument- te verdienen. Bijvoorbeeld via de verkoop van boeken, tijdschriften, cursussen of adviezen. Zonder geld staat alles stil.
Die vrije markt geeft ons welvaart en overvloed. Maar neemt ons soms ook flink te grazen. Want bedrijven beconcurreren elkaar op leven en dood. En hoe wurgender de concurrentiestrijd des te sluwer de methodes om klanten geld afhandig te maken. Soms ontaard verkoop daarbij in oplichting. Je verkoper transformeert dan in een hongerige zoutwaterkrokodil. Dit levensgevaarlijke roofdier is de perfecte jager. Hij bespiedt je geduldig, vlak onder het wateroppervlak. En zodra je even niet oplet, vermaalt hij je tussen zijn vier rijen vlijmscherpe tanden.
Zolang er winst te behalen is, zullen verkopers systematisch onze psychologische zwakheden en onwetendheid misbruiken door middel van manipulatie en misleiding. Robert Schiller (1949), Amerikaans econoom, Nobelprijswinnaar 2013
Een verstandige consument blijft bij roofdieren uit de buurt. Maar wat nou als zo’n beest zich camoufleert als een vriendelijke verkoper? Zo’n jager, in de vorm van een alleraardigste winkelier, verkocht mij ooit een peperdure iMac. Ik betaalde meteen, omdat ik de verkoper kende en het vlak voor het jaareinde was. De winkelier zou mijn investering binnen acht dagen leveren. Maar die acht dagen werden weken. En die weken maanden. Bij telefoontjes werd je afgescheept. Ook bezoeken aan de winkel en een schriftelijke aanmaning leidden tot niets. Langzaam begon mijn lot me te dagen: ik zat vast tussen de kaken van een krokodil!
In zo’n strijd van leven op dood, móét je terugslaan. Nee, niet met een honkbalknuppel, zoals mijn zoon grif en grijnzend aanbood. Ik belde, voor het eerst in mijn vijfentwintigjarige zzp-loopbaan, een incassobureau. Dat kostte mij een lieve duit, maar mijn geld kwam terug. Mijn krokodil huilde en tierde en moest, tot zijn ongenoegen, honderden euro’s extra kosten betalen. Het voelt goed om je consumentenrecht te halen. Het is dan ook een vaardigheid die elke consument zou moeten beheersen. Dat vindt de overheid blijkbaar ook. Met de website ConsuWijzer.nl helpt de Autoriteit Consument & Markt (ACM) consumenten om hun rechten te ontdekken en te halen. Je vindt er een schat aan gratis, juridisch juiste voorbeeldbrieven, praktische hulp en tips. Je kunt Consuwijzer ook mailen, appen (06 5252 7006) of (anoniem) bellen (088-0707070). Je krijgt dan een advies waarmee je zelf aan de slag kunt. Gewoon doen. Laat onwillige aanbieders altijd je vlijmscherpe krokodillentanden zien.
