Wat is de overeenkomst tussen Ben van Beurden, Ralph Hamers, Paul Polman, Alexander Wynaendts en Frans van Houten? Juist, deze CEO’s van Nederlandse megabedrijven zijn allemaal mannen. Blijkbaar is groots ondernemen vooral een herenwedstrijd. Dat geldt trouwens ook voor het binnenslepen van topinkomens. Bij de duizend grootste bedrijven in ons land is volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek slechts een op de vijf topverdieners een vrouw. En hoewel iedereen roept om meer topvrouwen, stagneert het aantal dames in bestuursfuncties bij beursgenoteerde bedrijven op een luttele zes procent, toont The Dutch Female Board Index 2018. Moet er dus een quotum komen? Misschien. Maar wie de biologische verschillen tussen de seksen begrijpt, ontdekt een alternatieve weg naar meer gelijkheid, zonder dwang.
Een van de eersten die man-vrouw-verschillen verklaarde, was evolutiebioloog Charles Darwin. Hij ontdekte dat verschillen tussen dieren vaak ontstonden door seksuele selectie. Dat is het kiezen van partners op seksueel aantrekkelijke eigenschappen. Elke diersoort heeft zijn eigen manier om sexy partners te lokken. Bij de mens viel Darwin op dat de mannetjes, net als zeeolifanten, vechten om de beste vrouwtjes. Darwin beschrijft (menselijke) mannen dan ook als ‘rivalen van andere mannen’ en als de sekse die het beste uit zichzelf haalt als hij met anderen concurreert.
De emancipatie van de vrouw zal pas werkelijkheid zijn als een vrouw met een buikje en een kale kop in haar eigen ogen aantrekkelijk blijft voor het andere geslacht. Earl Wilson, Amerikaans columnist (1907-1987)
Darwins theorie is nooit achterhaald. Sterker: gedragseconomen hebben vergelijkbare conclusies getrokken. Onderzoek laat zien dat mannen meer dan vrouwen houden van werk waarin ze wedijveren met collega’s of tegenstanders. Mannen zijn ook niet vies van prestatiebeloning, terwijl vrouwen vaak tevreden zijn met betaling per stuk of uur. Dit geldt in allerlei maatschappijen, zelfs voor geïsoleerde stammen van jagers en verzamelaars. Het lijkt er dus op dat strijdbaarheid kerels in hun genen zit. Mogelijk verklaart dat waarom mannen zo hardnekkig meer verdienen dan vrouwen, zelfs als ze hetzelfde werk doen.
Moeten we de loonkloof dus afdoen als biologisch bepaald en onuitroeibaar? Absoluut niet. Drie gedragswetenschappers, Coren L. Apicella, Elif E. Demiral en Johanna Mollerstrom, hebben aangetoond dat vrouwen, onder de juiste omstandigheden, net zo ambitieus zijn als mannen. In een test lieten ze vrouwen hun eigen prestaties overtreffen in plaats van ze te laten concurreren met anderen, net zoals je gamers of hardlopers hun persoonlijke records kan laten verbeteren. Het blijkt dat vrouwen net zo verbeten en ambitieus zijn als mannen, mits je ze laat strijden tegen zichzelf. De onderzoeksters adviseren dan ook om werknemers persoonlijke records te laten nastreven in plaats van ze qua prestaties tegen elkaar op te zetten. Zo haalt een organisatie het beste uit beide seksen. En dan verdwijnen de loonkloof en het glazen plafond als sneeuw voor de zon.
