Vorig jaar stegen de woninghuren in de vrije sector gemiddeld 9%, toont onderzoek van online huurwoningsite Pararius. Want vrije-sectorwoningen zijn schaars. Slechts zes op de honderd onderkomens behoren tot deze categorie. Vooral in de grote steden staan starters en vrijgezellen in de rij om erin te kunnen. Tandenknarsend, dat wel, wegens de hoge prijzen. In de hoofdstad – de duurste huurplek van Nederland- doet een vrije-sector-huurwoning ruim €22 per vierkante meter. Voor een appartementje van 50 vierkante meter ben je dus gemiddeld €1.100 kwijt, exclusief energie- en eventuele servicekosten. Maar veel jonge mensen denken niet anders te kunnen. Een koophuis is voor hen te duur, en een sociale huurwoning onbereikbaar, wegens hun inkomen of de wachttijd.

Toch zijn deze naar woongenot snakkende jongelui niet de enigen die piekeren en kreunen over hun onderkomens. Het regelen van woonruimte gaat traditioneel gepaard met geklaag. Dat begint al bij eerstejaars studenten. Deze huilen elk jaar over het kamertekort en de exorbitante kamerprijzen. Daarna is het een paar jaar stil, maar de treurzang begint weer zodra de studie is afgerond. De afgestudeerde wil namelijk zelfstandig wonen, maar de huur valt zo tegen. Afgelopen week toonde het NOS-journaal een balende twintiger uit Groningen. Nu ze werkte, verviel haar huursubsidie. Ineens kostte haar sociale huurwoning de volle prijs. Dat lag haar zwaar op de maag.

Het aanbreken van de volgende klaagfase is voorspelbaarder dan de klok. Die start namelijk over weer vijf jaar, als jonge, hurende stellen een huis willen kopen, want ‘huren is weggegooid geld’. Maar dat koophuis is ook duur, vooral in de Randstad. Bijna de helft van alle jonge kopers leent dus tot de nok, ofwel 101% van de woningwaarde, tonen cijfers van De Nederlandsche Bank. En toch is dit pas het begin. Weer vijf jaar later begint de zenuwslopende zoektocht naar een groter onderkomen (met tuin voor de kinderen), te financieren met een extra hypotheek. Dat legt de basis voor de volgende tobberij, die zich enkele decennia later in volle omvang manifesteert: het koppel wil pensioneren, reizen en genieten. Maar hun geld zit in stenen! Of erger: er staat nog een fikse hypotheekschuld open, waarop de rente fiscaal niet meer aftrekbaar is. De zorgen hierover laten ze na aan de volgende generatie: Op maar liefst zes van de tien nagelaten woningen rust tegenwoordig nog een hypotheekschuld, blijkt uit cijfers van het CBS.

Waarom gaat wonen gepaard met zoveel gejammer? Dat zit hem in kuddegedrag, ongeduld en verkeerde verwachtingen. De grote massa wil luxe wonen op een populaire plek, bijvoorbeeld een trendy, Randstedelijke wijk. Maar wat veelgevraagd is, is peperduur. Vooral als je –zoals velen doen- eist dat je woonwens stante pede in vervulling gaat.

Is er een oplossing? Ja, stop met woongenot te beschouwen als een recht of hoogste levensdoel. Zie het als een carrière, waaraan je decennialang bouwt. Dat begint op je 18e met een inschrijving bij woningbouwverenigingen in plaatsen waar je waarschijnlijk gaat studeren of werken. En ga sparen – elke maand een standaardbedrag, zodat je bij je eerste koophuis niet maximaal hoeft te lenen. Lidmaatschap van een woningbouwvereniging is ook noodzaak voor 50-plus-woningeigenaren met een te schamel pensioen. Overweeg daarbij vooral een woonplek buiten de Randstad, misschien zelfs in een krimpgebied. Want waarom zou je in een peperdure blokkendoos op IJburg willen bivakkeren als je wereldwijd kunt netwerken, handelen, inkopen doen en vergaderen per internet?

Te duur?

Omrop Fryslân steekt op haar website de draak met de Amsterdamse huizenprijzen. Uit gegevens van Funda.nl blijkt dat een vrijstaand huis in Lioessens even veel kost als een garage in Amsterdam (€50.000). En voor twee ton heb je een luxe, nieuwbouw eengezinswoning in Drachten, terwijl je in Amsterdam hooguit een nog te renoveren huisje van 55 vierkante meter krijgt. Voor een half miljoen koop je landgoed Harsta State in Hegebeintum, in plaats van een bescheiden huisje in de hoofdstad. Pas wie acht ton kan neertellen, scoort in Amsterdam een moderne woning met garage. Voor hetzelfde geld woon je koninklijk in de boerderij van de oud-Commissaris van de Koning in Fryslân, John Jorritsma.