Rijkdom overleeft nooit drie generaties, luidt een Chinees gezegde. Vergelijkbare uitdrukkingen kennen de Italianen, Amerikanen, Japanners en Schotten. In de praktijk blijkt deze wijsheid vaak op te gaan. Sterker: het is wetenschappelijk aangetoond. Als een ondernemer rijk wordt, dan is de kans maar dertig procent dat het door hem opgebouwde vermogen één generatie later nog bestaat. Deze wetmatigheid geldt nóg sterker voor de allerrijkste ondernemersfamilies. Een studie uit 2004 laat zien dat van de 400 rijkste ondernemersfamilies (op de Forbes 400) minder dan 15 procent een generatie later nog steeds in de top 400 staat.

Meestal proberen de kinderen van rijke ondernemers het kapitaal van hun ouders nog in stand te houden. Maar hún nazaten kiezen vaak liever voor luxe en vrije tijd. Dat lijkt logisch. Want als je toch al zwemt in het geërfde geld, waarom zou je dan nog vechten om die nalatenschap te vergroten? Deze conclusie blijkt ook uit de in 2001 verschenen bestseller ‘The millionaire Next Door’ van de Amerikaanse onderzoekers Thomas J. Stanley en William D. Danko. Ze ontdekten dat hoe meer geld rijke ouders weggeven aan hun kinderen des te minder vermogen die kinderen zelf gaan opbouwen. Gekregen geld wordt namelijk vaker geconsumeerd, terwijl zelf verdiend geld vaker wordt geïnvesteerd of belegd. Familiekapitaal kan hiernaast verloren gaan doordat erfgenamen elkaar de tent uitvechten om geld, zeggenschap of macht. En zo kan familierijkdom na de dood van de grondleggers gaan smelten als poolijs in de zomerzon.

Valt dit te voorkomen? Anders gesteld: Hoe zorg je als ondernemer of rijkaard dat je met bloed, zweet en tranen vergaarde rijkdom (veel) langer dan twee generaties blijft bestaan? Of hoe word je een familie zoals de Brenninkmeijers, Rockefellers en Rothschilds, die het fortuin van de grondlegger al een eeuw of langer springlevend houden? Op deze kwestie promoveerde econoom dr. Maarten B.T. de Groot in 2021. In zijn proefschrift toont hij aan dat behoud van familievermogen niet draait om slim financieel handelen, maar juist om sociaal kapitaal zoals warme familiebanden, een duidelijk gemeenschappelijk familiedoel en heldere afspraken over hoe je gezamenlijk beslissingen neemt. De titel van zijn dissertatie luidt dan ook: Cracking the code on wealth preservation: It is not about money.

Uit enquêtes en gesprekken met bijna 200 families achter familiebedrijven wereldwijd destilleerde De Groot vier factoren die het sociale kapitaal in een ondernemende familie vergroten en de levensverwachting van een familiebedrijf verlengen. De vier factoren (zie hieronder) werken ongeacht nationaliteit, belastingwetten of het economische tij. Dus ook voor de ruim 275 duizend Nederlandse familiebedrijven. Wie weet maak jij daar deel van uit, als oprichter of nazaat. Of wellicht gaat dat nog gebeuren. Weet dan dat je familie even hard moet werken aan de onderneming als aan het sociale familiekapitaal. Dat vergoot de kans dat jouw familie geschiedenis zal gaan schrijven.

Vier factoren die sociaal familiekapitaal bevorderen

In het proefschrift: Cracking the code on wealth preservation identificeert dr. Maarten B.T. de Groot vier factoren die de kans vergroten dat een familiekapitaal meer generaties in stand blijft. Het zijn:

1.Regel in een familiestatuut duidelijk wie over het familiekapitaal mogen beslissen, en waarover en hoe. Zijn dat alleen familieleden of ook talentvolle partners en stiefkinderen? 

2.Werk aan kennis- en waardenoverdracht binnen de familie. Bijvoorbeeld door coaching, cursussen en leermaterialen over bijvoorbeeld geldzaken, ondernemen, bestuur, de historie van de familie en persoonlijke vaardigheden

3.Bevorder de familie-identiteit. Bijvoorbeeld met familiebijeenkomsten, een familienieuwsbrief en het gezamenlijk meewerken aan het ondersteunen van goede doelen met familievermogen.

4.Ook een gezamenlijk familiebezit blijkt warme familiebanden te bevorderen. Denk aan een landgoed of vakantiehuis van overgrootvader waar familieleden kunnen samenkomen. Of een stuk bouwgrond waarop familieleden een huis kunnen laten bouwen, zodat ze elkaar vaak ontmoeten.