Veel wegen leiden naar een eigen droomwoonplek. Je kunt iets kopen, huren, verbouwen, zelf bouwen of laten bouwen. Dat laatste heet particulier opdrachtgeverschap (PO). Je regelt dan een stuk bouwgrond, een woningontwerp, de vergunningen en vervolgens de bouw van je eigen paleis, meestal met hulp van een architect en een bouwbedrijf. Die aanpak raakte populair toen de bouwsector na de kredietcrisis implodeerde als een mislukte kaassoufflé. In 2016 waren drie op de tien nieuwe woningen het resultaat van PO.

Een variatie op PO is het collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO). Hierbij regelt een groep mensen bouwgrond of een gebouw, en organiseert samen het ontwerp en de (ver)bouw van hun onderkomens. Ze creëren als het ware hun eigen wijk. Vooral starters zijn er dol op. Het is soms de enige manier om in hun gemeente te kunnen blijven, en niet te hoeven verkassen naar een stad. CPO kan ook zorgen dat je samen iets bijzonders neerzet, zoals een energieneutraal of architectonisch opvallend project.

Toen ik niets had, had ik bossen en weiden, de zee en de lucht; sinds ik dit huis en deze tuin kocht, heb ik alleen dit huis en deze tuin. Jean-Baptiste AIphonse Karr, Frans schrijver en redacteur van Le Figaro (1808-1890)

Een woning uit CPO schijnt 10 tot 25 procent goedkoper uit te pakken dan een vergelijkbaar nieuwbouwhuis van funda.nl. Geen drie ton dus, maar bijvoorbeeld 225.000 euro. Je doet immers alles zelf. En met een beetje geluk bemachtigt je groep een subsidie of renteloze lening van de lagere overheid. Maar elk voordeel heeft zijn prijs. CPO kost tijd, eensgezindheid en een lange adem. Een CPO-clubje is vaak jarenlang bezig met vergaderen, uitzoeken, regelen en alles afstemmen met elkaar, de gemeente, een architect en een bouwbedrijf.

CPO begint vaak met het spotten van een gedroomde locatie of pand, waar je een groep belangstellenden bij zoekt. Maar omgekeerd kun je ook met een groep geïnteresseerden gaan zoeken naar bouwgrond of een pand. Iedereen wordt lid van een vereniging die je speciaal opricht voor dit project. En dan? Ga eerst eens uitgebreid googlen. Je vindt een lawine aan ervaringsverhalen, afgeronde projecten, adviezen, onderzoeken, en tevens allerhande dienstverleners die je groep van begin tot het eind willen begeleiden. Dat is niet gratis uiteraard. Een van de aanbieders schat de begeleidingskosten op pakweg 2 procent van de totale projectprijs. CPO is een kans voor mensen die de overspannen Randstedelijke woningmarkt willen omzeilen. Maar zaligmakend is het niet. Net zoals de huizenprijzen fluctueren ook de bouwkosten sterk met ons economische eb en vloed. Het gemiddelde uurtarief van een metselaar verdubbelde van 23 euro in de crisisjaren tot 45 euro in 2018. De kosten van schilderwerk stegen in die periode van pakweg 18 naar 35 euro per uur. Al met al explodeerden de bouwkosten in 2017 met 7,5% en in 2018 met nog eens 8,5%. Is dit dus de ideale tijd om te bouwen aan je eigen wijk? Neem rustig de tijd voor je voorbereiding. Met een beetje mazzel zit de bouw over een jaar of vijf weer in het slop.