Eerlijk duurt het langst, zeggen ze. Maar als het om geld gaat, is de verleiding regelmatig groter dan het geweten. Vooral mannen worden daarvoor in de kraag gevat. In 2019 telde het CBS 61.670 verdachten van diefstal, beroving en verduistering. Daarvan was driekwart man. Een deel van hun misdaden betrof witteboordencriminaliteit. Dat is bedrog, verduistering of schending van vertrouwen zonder geweld. Beruchte Nederlandse plegers hiervan zijn Vestia-topman Erik Staal, bedrijvendokter Joep van den Nieuwenhuyzen, beleggingsadviseur René van den Berg en vastgoedman Jan van Vlijmen. Internationaal staan Bernie Madoff, Raj Rajaratnam en Allen Stanford om dit type misdaad bekend.
Allemaal mannen dus. Zijn die soms minder betrouwbaar in geldzaken dan vrouwen? Zeg dat niet te snel. Want naast grote oplichtingszaken die de media halen, bestaat er zogeheten Pink Collar Crime, rozeboordencriminaliteit. Dit is gesjoemel en verduistering door medewerkers op lagere posities. Het komt niet in de krant, gaat om kleinere bedragen en is vooral het werk van vrouwen. De boekhoudster flest haar baas voor bijvoorbeeld een ton met behulp van valse facturen. Ook de officemanager van je tandarts kan een dievegge zijn. Of je collega, buurvrouw of de vrolijke oma van een vriendin. Volgens de Association of Certified Fraud Examiners (ACFE) wordt 45 procent van alle fraude in Europese organisaties door ondergeschikten gepleegd.
Als ik voor driekwart in mijn doodskist lig, zal ik zeggen wat ik van de vrouwen denk. En dan laat ik vlug de deksel op de kist vallen. Leo Tolstoj (1828-1910), Russisch schrijver, filosoof en politiek denker.
Drie factoren bepalen of personeel aan het stelen slaat, stelt fraude-expert Kelly Paxton, auteur van ‘Embezzlement: How to Detect, Prevent and Investigate Pink-Collar Crime’. Ten eerste moet er gelegenheid zijn. Iemand beheert bijvoorbeeld de kas, en mag die zelf controleren. Ten tweede kan de dief haar handelswijze goedpraten (“Mijn baas verdient bakken geld, terwijl ik het werk doe.”). Ten derde staan frauderende ondergeschikten vaak onder financiële druk. Ze komen niet rond of kampen met schulden. Dit gebeurt vaker in economisch mindere tijden. Kun ook jij ooit slachtoffer worden van frauderende medewerkers? Bijvoorbeeld omdat je personeel hebt of financiële zaken uitbesteed? Volgens Paxton moet je gealarmeerd raken als een medewerker nooit vakantie neemt, een opzichtig dure auto rijdt, peperdure kleding kan betalen of casino’s bezoekt. Ontvang zakelijke bankafschriften op je privéadres, en bekijk bij- en afschrijvingen zelf. Laat de kas controleren door een ander dan degene die hem beheert. Splits ook het beheer en de controle van de loonadministratie. Anders kan iemand een spookmedewerker opvoeren. Controleer verder financiële werkzaamheden van medewerkers op onverwachte en onregelmatige momenten. Tandartsen lopen extra risico dat medewerkers geld verduisteren, waarschuwt Kelly Paxton. Van de Amerikaanse tandartsen schijnt maar liefst zestig procent door hun personeel te worden bedonderd.
Hoe crisisbestendig ben jij? Test jezelf hier!
