“Men kan beter geven dan lenen, en het kost ongeveer hetzelfde.” Dat beweerde Sir Philip Gibbs (1877-1962), Brits verslaggever tijdens de eerste Wereld Oorlog. Maar hoe wijs zijn uitspraak ook klinkt, de praktijk voelt meestal anders. Want stel jij leende een zus 2.500 euro, omdat ze wegens werkeloosheid tijdelijk krap zat. Maar nu ze weer volop werkt, rept ze met geen woord over terugbetalen. Ook lijkt ze jouw hints daarover te negeren. Maar zomaar kwijtschelden vind je niet terecht. Hoe kun je zo’n kwestie tactisch oplossen? Het antwoord begint met inzicht in de link tussen geld en gevoel. In de meeste families zijn die twee dingen verweven tot een gordiaanse knoop. Die moet je eerst ontrafelen. Anders gaat je onvrede waarschijnlijk etteren tot een familiezweer die met geen enkele geldsom te genezen valt.

Maar hoe ontrafel je een onontwarbare knoop van geld en gevoel? Een geweldige handleiding hiervoor is het boek “Alle liefde is economie” van psycholoog Steven Pont. Pont legt uit dat we onbewust kasboeken bijhouden van al onze relaties. In zo’n mentale boekhouding noteren en waarderen we dingen die we voor elkaar betekenen en doen. Maar de gevende en ontvangende partij kunnen posten een verschillende waarde geven. Voor jou betekent die 2.500 euro mogelijk puur 2.500 euro spaargeld, terwijl de zus de lening, al dan niet terecht, als een gift beschouwt. Ze ziet het mogelijk als een terugbetaling voor alles wat ze, voor haar gevoel, voor jou heeft gedaan. Maar het kan ook zijn dat jij deze brekebeen al levenslang uit de brand helpt, en dat ze nu te ver dreigt te gaan.

In een gezonde relatie streven mensen naar balans in hun kasboeken: beide personen beleven aan de verhouding ongeveer evenveel voordeel en plezier. In dit voorbeeld lijkt het evenwicht zoek te zijn: jouw boekhouding over de zus vertoont een ander saldo dan de boekhouding van de zus over jou. Familieleden voelen zich over zo’n verschil niet altijd schuldig. Soms menen ze (onbewust) recht te hebben op extra stortingen door verwanten, omdat ze vinden dat ze elders, bijvoorbeeld door de zorg voor jullie ouders of door pech in het leven, al te veel hebben ‘betaald’.

Sterk verschillende kassaldo’s kunnen aan je vreten. Dat is waar de uitlener in dit voorbeeld last van heeft. Het is niet verstandig om kwaad met kwaad te gaan vergelden, bijvoorbeeld door steken onder water te gaan geven, de zus te gaan negeren of door zogenaamd een lening terug te vragen aan haar. Zo beland je in een negatieve spiraal, waarbij je elkaars kassen leegrooft. Is alles op, dan is de relatie reddeloos verloren.

In tegenstelling tot een vriendschap kan je een familieband niet opzeggen zonder ook zelf schade op te lopen. Je moet in een situatie als deze dus echt wat gaan doen. Achterhaal op een ontspannen moment – ga samen wandelen of fietsen – hoe je zus de lening in haar kasboek waardeert. Leg haar voorzichtig uit dat een lening volgens jou eigenlijk hoort te worden terugbetaald. Zoek samen een oplossing, waarmee je beide kan leven. Mogelijk heb je, net als de meeste Nederlanders, maar één zus of broer. Het is doodzonde om die band te verspelen om een geldbedrag.

Het kan ook anders, bijvoorbeeld zo:

  • Mail je zus: “Hé lieve zus, ik heb er een tijdje over zitten dubben en vind het heel lastig om er zelf over te beginnen, maar ik doe het nou toch, anders blijft het tussen ons hangen: “Ik zou het fijn vinden als je me, nu je een baan hebt, de lening van 2.500 euro gaat terugbetalen. Liefs, zus.
  • Vraag je zus op een ontspannen moment: “Wat zullen we trouwens met die geleende 2.500 euro doen?” Haar antwoord geeft aan of je het als een gift of als een lening moet beschouwen.
  • Beschouw de 2.500 euro als een schenking. Als je niet op terugbetaling rekent, word je ook niet teleurgesteld. Wees blij dat je je zus hebt kunnen helpen toen het nodig was.
  • Voorkom de problemen vooraf. Reageer op een verzoek om een lening met “Dat je de relatie niet door financiële transacties wilt laten beïnvloeden”. Wil je haar toch uit de brand helpen, noem het dan een lening, maar beschouw het voor jezelf als een gift die je, als puntje bij paaltje komt, kunt èn wilt missen! Zo hoeft het niet tussen jou en je zus te komen.

Ken je mijn nieuwste boek al? Het zorgt dat je minder missers maakt in geldzaken en nooit meer wordt belazerd. Als je het hier (op mijn website) bestelt, krijg je het (naar je eigen wens) gesigneerd thuisgestuurd.