De combinatie familie en geld is explosief als dynamiet. Volgens een peiling van Netwerk Notarissen heeft maar liefst een kwart van de Nederlanders geen contact meer met een of meer familieleden door ruzie over geld of een erfenis. En een op de tien ouders overweegt zelfs om een zoon of dochter te onterven. Wat een ellende allemaal.

Een familieruzie om geld begint niet zelden met een goedbedoelde gift of toezegging aan een kind. Maar hoe genereus dat ook lijkt, later kan zo’n cadeautje bij broers en zussen scheve gezichten geven. Stel een zoon is ontslagen. Daarom fourneert moeder 20 mille voor zijn studie of om een bedrijfje te starten. Pas na moeders dood ontdekt de dochter dat deze steun geen lening was, maar een belastingvrije schenking, die niet wordt verrekend met de erfenis. Ze is woedend, want haar broer –“die niksnut”- kreeg altijd al meer. Ook komt voor dat een kind een lening van de ouders niet kan terugbetalen, dat ma een gouden horloge aan meer dan één kind heeft beloofd, of dat schoonfamilie met succes stookt over schenkingen of de erfenis. En zo kan een royale geste ontaarden in een spijtzwam die een familie uit elkaar drijft. Het meest onverkwikkelijk is de situatie waarin ouders een kind onterven. Dat is een onverteerbare en onherstelbare klap voor de verstoten erfgenaam, die soms tot zelfmoord leidt.

Kortom: geld weggeven aan kinderen is minder vrijblijvend dan veel ouders denken. Twee uitgangspunten zijn essentieel voor de familieharmonie. Behandel ten eerste alle kinderen gelijk. En speel ten tweede open kaart. Die gelijke behandeling vergt enige kennis van het erfrecht. Een schenking van vóór 2003 wordt namelijk in principe verrekend met de erfenis, maar een schenking vanaf 2003 juist niet (zie kader). Ook een wettelijke verandering kan zorgen dat het ene kind meer krijgt dan een ander. Tot vorig jaar kon je een kind belastingvrij een ton schenken voor de aankoop of verbetering van de eigen woning of de aflossing van de hypotheekschuld op de eigen woning. Sinds 2023 is de schenkingsvrijstelling eigen woning nog maar €27.231. In 2024 gaat die zelfs naar nul.

Gulle ouders zouden zich ook moeten afvragen of ze zich een schenking écht kunnen permitteren. Want pensioenen en zorgvoorzieningen staan onder druk, terwijl steeds meer mensen hun eeuwfeest halen. Red je je wel levenslang met het vermogen dat je na een financieel cadeautje overhoudt?

Belangrijk tot slot is het effect van ‘gratis geld’ op je kind. Het gevaar daarvan beschrijven de Amerikaanse auteurs Thomas Stanley en William Danko in hun bestseller ‘The millionaire Next Door’. Het duo concludeert dat financiële steun voor woningaankoop vaak veroorzaakt dat een kind (plus de partner) boven hun stand gaan wonen in een voor hun inkomen te dure buurt met te dure winkels, buren met een hoger uitgavenpatroon, extra energie- en andere woonlasten. Zo brengt een goedbedoelde gift een carrousel van extra uitgaven op gang. De ouders moeten dus wéér bijspringen, het kind raakt afhankelijk van steun, en broers en zussen voelen zich benadeeld. Zo kan een gulle gift leiden tot de geefparadox: je wilt een kind gelukkig maken met extra armslag, maar het eindresultaat is afhankelijkheid, ontevredenheid en nazaten die elkaar de tent uitvechten (om de erfenis).

Dit moet je weten over belastingvrij schenken

  • Als je een kind vóór 2003 een schenking gaf, wordt deze gift verrekend met de erfenis, tenzij in je testament of de schenkingsakte staat dat dit niet moet gebeuren. 
  • Een schenking vanaf 2003 wordt niet verrekend met de erfenis, tenzij je vastlegt van wel. Dat vastleggen regel je via een inbrengclausule in je testament of een (onderhandse) schenkingsovereenkomst.
  • Je kunt in een testament of schenkingsovereenkomst ook een uitsluitings- of anti-schoonzoonclausule opnemen. Dit kan voorkomen dat de helft van een schenking naar een schoonkind gaat, omdat jouw kind er in gemeenschap van goederen mee is getrouwd. Je kunt ook bij de overboeking van een schenking naar je kind vermelden dat het om een ‘schenking met uitsluitingsclausule’ gaat.

Mijn nieuwste boek ‘Geld speelt geen rol’ voorkomt dat je missers maakt in geldzaken of financieel wordt belazerd. Als je het hier (op mijn website) bestelt, krijg je het (naar je eigen wens) gesigneerd thuisgestuurd.