Als je denkt dat het niemand wat kan schelen dat jij leeft, probeer dan eens een paar keer de afbetaling aan je autolening over te slaan. Harvey Earl Wilson (1907-1987), Amerikaans journalist en roddelcolumnist.
Op zondagochtend 26 december 2004 beefde de bodem van de Indische Oceaan met een kracht van 9,3 op de momentmagnitudeschaal. Er ontstonden drie vloedgolven die de omringende kusten teisterden met enorme tsunami’s. 230.000 mensen kwamen om, vooral in Indonesië, Sri Lanka, India en Thailand. Veel slachtoffers zouden nog leven als er een goed tsunami-alarmeringssysteem en voorlichting aan de bevolking was geweest. Daar wordt al jaren aan gewerkt. Maar door gebrek aan geld, kennis en samenwerking gaat nog steeds veel mis.
De zeebeving van 2004 toont hoe een onverwachte ramp, die ver weg lijkt, enorme impact kan hebben op grote groepen mensen. Dat geldt ook voor de coronapandemie. Nog weinig mensen beseffen hoe desastreus deze crisis gaat uitwerken op het aantal probleemschuldenaren in ons land. Dat zijn mensen die hun schulden niet binnen afzienbare tijd, bijvoorbeeld twee jaar, zelf kunnen wegwerken. Dat leidt tot persoonlijk leed en enorme maatschappelijke kosten. Ooit is berekend dat elke probleemschuldenaar de samenleving een ton kost aan hulpverlening, uitkeringen, arbeidsverzuim, incassokosten en gemiste economische groei.
Momenteel kunnen al een miljoen Nederlanders hun rekeningen niet of nauwelijks betalen, terwijl de overheid de inkomens ondersteunt, en de fiscus, verhuurders en banken soepel zijn met betalingsuitstel. Maar wat nou als we straks, na de pandemie, teruggaan naar normaal? Volgens de stichting Schuldenlab kan het aantal probleemschuldenaren dan exploderen naar 1,5 miljoen. Want doordat de werkgelegenheid in de recessie daalt, krijgen 368.000 tot 822.000 Nederlanders te maken met een groot en langdurig inkomensverlies.
Extra kwetsbaar zijn zelfstandigen, flexwerkers, laagopgeleiden, 35-minners en 55-plussers. Veel van hen vallen snel terug op bijstand. Dit terwijl ze vaak geen buffers hebben en weinig mogelijkheden om hun uitgaven te verlagen. En dus koerst straks een vloedgolf van nieuwe probleemschuldenaren af op gemeentes en hulpverleners. Rampzalig, want die kunnen de huidige problematiek al bij lange na niet aan door versnippering, traagheid, gebrek aan efficiency en slechte samenwerking. Terecht oppert het Schuldenlab een lijst ingrijpende maatregelen. Zoals een privaat-publiek opkoopfonds voor schulden, het collectief regelen van schulden, het verkorten van de wettelijke schuldsanering van drie naar één jaar, het verminderen van uitsluitingscritera voor hulp, een Nederlands instituut voor betaalregelingen, en zelfs het eenmalig collectief kwijtschelden van schulden. Maar denk nu niet dat je dus risico- en straffeloos schulden kan maken. Als er weinig verandert, blijft schuldhulp een soort tsunami-alarmeringssysteem, oftewel een traag, ontoereikend, verbrokkeld en ineffectief instrument. En dat zal, net als bij een natuurramp, gaan leiden tot veel persoonlijk leed en enorme maatschappelijke kosten.
Hoe crisisbestendig ben jij? Test jezelf hier!
