Loopbaancoaches en carrièregoeroes hoor je weleens zeggen dat je nooit meer hoeft te werken als je werk je passie is. Maar is dat wel terecht? Is het écht een goed idee om te verdienen aan je liefhebberij? Stel je fotografeert voor de lol. Je geniet van het observeren, belichten, foto’s bewerken, inlijsten en natuurlijk de complimenten van je vrienden en familie. Al snel zeggen die: Goh, je werk is geweldig. Ga het verkopen. En dus maak je een website of een pagina op Etsy.com, waar je creatief ingelijst werk aanbiedt voor 49,50 euro per stuk. En ja hoor. Het loopt storm! Voor je het weet, verdien je aardig aan je hobby. Leef je nu dus nog lang en gelukkig? Helaas niet, toont gedragswetenschappelijk onderzoek. Al snel blijkt het fotograferen niet meer te voelen als je passie, maar als een taak. Het is voor je geldzaken beter als je snapt waarom.

Als je iets doet voor je plezier, zonder beloning, dan komt je motivatie daarvoor uit jezelf. Dat heet intrinsieke motivatie. Maar doe je iets voor geld, dan komt er motivatie van buitenaf. Die motivatie is extrinsiek. Uit gedragsexperimenten blijkt dat interne motivatie en geld moeilijk samengaan. Zodra mensen ergens geld voor krijgen, hebben ze de neiging om intrinsiek minder gemotiveerd te raken voor die taak of activiteit. Dit tegen-intuïtieve fenomeen heet het overrechtvaardigingseffect (overjustification effect). Psychologisch is het verklaarbaar. Het blijkt namelijk dat mensen vaak niet goed snappen wat hun motiveert. Als je iets doet voor de lol, maar het levert toch geld op, dan ga je geloven dat je het voor het geld hebt gedaan. Het voelt dan niet meer als iets vrijwilligs, maar als een verplichting, waardoor je er minder plezier in hebt. Dit effect is blijvend. Als je het later weer gratis gaat doen, dan is de lol er voorgoed af. Met de volgende tips werkt het overrechtvaardigingseffect wel in jouw voordeel.

Zo werkt het overrechtvaardigingseffect in jouw voordeel

Herinner je je intrinsieke motivatie

Als je weleens baalt van je werk, herinner je dan wat jou ooit intrinsiek motiveerde om dit werk te gaan doen. Zorg daarnaast voor een paar hobby’s waar je niks voor vangt. Maar ga beslist geen geld verdienen aan je passie. Die passie wordt dan gewoon je werk, en dan ben je terug bij af.

Beloon je kinderen niet voor alles

Geef je kinderen geen (financiële) beloning voor prestaties die interne motivatie vragen zoals sporten, een hobby of huiswerk maken. Beloon deze dingen liever met een compliment, een glimlach of een schouderklopje.

Beloon je kinderen soms wel

Een (financiële) beloning kan wel bij een incidentele, bijzondere prestatie, bijvoorbeeld voor elke voldoende of elke acht op het schoolrapport. En natuurlijk voor saaie taken zoals een bijbaantje of de auto wassen op zaterdag.

Dit artikel is een (ingekorte) voorpublicatie uit mijn nieuwe boek: ‘Geld speelt geen rol. Waarom je leeft als een miljonair als je de baas bent over je eigen geld’. Het verschijnt in oktober 2023. Het boek zorgt dat je haarscherp gaat oordelen over geldzaken en nooit meer wordt belazerd! Als je het nu vast bestelt, krijg je het in oktober, direct na publicatie, gesigneerd thuisgestuurd. Klik hier voor meer informatie en bestellen.