Vogelpaartjes zijn geboren opvoeders. Wekenlang stoppen zij hun krijsende nageslacht vol wormen, torren, kevers, besjes, zaden, duivenmelk of stukjes vlees. Tot ze volgroeid zijn. Dan is de ouderliefde helemaal over. Behendig wippen pa en ma de kleinen over de rand van het nest. Hèhè, opgeruimd staat netjes. Eindelijk rust. En die kleintjes? Die zijn op slag volwassen en klaar om de volgende lente hun eigen piepende kroost vol te proppen.
Verliep de opvoeding van mensenkinderen maar net zo soepel. Met 18 jaar ben je weliswaar volwassen voor de wet, maar dat zegt niks over financiële volwassenheid. Dat ben je pas als je: accepteert dat je zélf verantwoordelijk voor je geldzaken bent, je er onafhankelijk over kan beslissen, en je ook nog jezelf financieel kunt bedruipen. Het duurt steeds langer voordat jongvolwassenen aan alle drie die eisen voldoen. In 2000 was volgens het CBS nog bijna de helft van de 20- tot 25-jarigen financieel zelfstandig. In 2014 was dat aandeel geslonken tot een kwart.
Het gaat er niet om hoeveel je verdient, maar om hoeveel geld je overhoudt, hoe hard het voor je werkt en hoeveel generaties je het kunt vasthouden. Robert Kiyosaki (1947), Amerikaans zakenman en auteur van zelfhulpboeken over geld.
Hoe krijg je je kroost in hemelsnaam nog financieel op eigen benen? Een ding is zeker: of en hoe dat lukt, hangt volgens wetenschappers vrijwel geheel af van het financiële doen en denken van de ouders. Want financiële mores, vaardigheden, kennis en gedragingen ontwikkel je ongemerkt in je vroegste jeugd. In die periode imiteren kinderen klakkeloos zowel het gezonde als ongezonde financiële gedrag van de ouders. Als opvoeders sparen, beleggen, financieel vooruitkijken en/of ondernemen, dan ziet ook hun kroost dat als normaal. Maar als ze kampen met financiële sores of ruzies, dan gaat hun nageslacht geld associëren met ellende. Die financiële bagage beïnvloedt hun carrière, liefdesrelaties en levenslange financiële welzijn.
Financieel opvoeden moet dus. Maar hoe? Begin maar met normaal praten over geld, kosten, inkomsten, uitgaven en verkooptrucs. Doe verder vier dingen. Geef ten eerste zakgeld. Dat leert kinderen dat koopkracht grenzen kent. Help je kinderen ten tweede ergens voor te sparen. Dan ontdekken ze het voordeel van uitgestelde consumptie. Betaal kinderen ook voor speciale klusjes buiten hun normale huishoudelijke karweitjes. Ze zien dan dat inspanning loont. En optioneel: leer kinderen de basisprincipes beleggen en ondernemen, zodat hun financiële intelligentie groeit.
Denk nooit, ach, die financiële opvoeding komt nog wel een keer. Leren omgaan met geld is net als leren lopen. Als je er pas op je 18e mee start, haal je de schade nooit meer in. Begin dus op peuterleeftijd, heb geduld, maar wees vooral niet té beschermend. Onderzoekers zien een negatief verband tussen bescherming door ouders en de financiële onafhankelijkheid van hun kroost. Laat je kinderen dus lekker fouten maken met hun geld. Die pijnlijke lessen stomen ze klaar voor de dag dat jullie ze met een dappere zet uit het nest gaan wippen.
Hoe crisisbestendig ben jij? Test jezelf hier!
