In 1907 vroeg de Britse statisticus Francis Galton 787 bezoekers van een jaarmarkt om het gewicht van een grote os te schatten. Geen enkele bezoeker noemde exact het juiste gewicht van 1198 pond. Maar het gemiddelde van alle schattingen kwam op 1200 pond, slechts 2 pond meer dan het juiste antwoord. Is dat toeval? Nee. De 787 ondervraagden vormden samen een zogeheten wise crowd. Dat is een groep mensen die samen het wisdom of the crowd-effect veroorzaken. Dit betekent dat het gemiddelde van hun oordelen een betere inschatting is, dan dat van de groepsleden afzonderlijk. De oorzaak van dit verbazingwekkende verschijnsel is dat de toevallige fouten van de individuen in de groep elkaar opheffen. De een schat wat te weinig, een ander teveel, maar samen zitten ze behoorlijk goed.

Stel nu dat jij een inschatting van iets wil maken, je wilt bijvoorbeeld weten wat de juiste prijs is voor een product, een vakantieoptrekje of wat dan ook. Zou je dan een groepje mensen een inschatting kunnen laten maken? En dan van al die beoordelingen het gemiddelde nemen? Misschien, maar je moet er erg mee oppassen. Het wisdom of the crowd-effect ontstaat alleen bij verschillende meningen van onafhankelijk denkende individuen. Het werkt dus niet als veel mensen ongeveer hetzelfde denken, iets wat bijvoorbeeld gebeurt bij een zeepbel op de aandelen- of huizenmarkt. In zo’n situatie denkt iedereen euforisch dat de prijzen tot in de hemel zullen stijgen. Als er vervolgens een beurscrash komt, is iedereen ineens doodsbang dat de prijzen nóg verder gaan dalen. Vermoed je dus een zeepbel, een dip of een andere vorm van kuddegedrag, grijp dan nooit naar groepswijsheid. Een veiliger alternatief voor de bepaling van de juiste prijs voor iets is de door de Duitse onderzoekers Stefan Herzog en Ralph Hertwig ontwikkelde methode van dialectische zelfverbetering. Je doet het zo:

Zo bepaal je de juiste prijs via dialectische zelfverbetering

Stel je vraagt je af wat je hooguit zou moeten bieden op bijvoorbeeld op een woonhuis, een tweedehandsauto of een antiek veilingstuk. Volg dan de volgende zes stappen van de methode van dialectische zelfverbetering. 

1. Vorm een eerste oordeel over de juiste prijs.

2. Doe alsof dat eerste oordeel toch niet klopt.

3. Verzin daar een paar oorzaken voor. Noteer daarvan uitgaande welke van je aannames mogelijk onjuist zijn.

4. Beredeneer wat dit kan betekenen voor de prijs. Was je eerste schatting te hoog of te laag?

5. Vorm een nieuw, alternatief oordeel op basis van dit nieuwe perspectief.

6. Bereken het gemiddelde van je eerste en tweede geschatte prijs.

Met deze methode dwing je jezelf om een kwestie vanuit een ander perspectief te zien. Je kan daardoor een soort wise crowdvormen met een andere versie van jezelf. Uit experimenten blijkt dat je inschatting hierdoor aanzienlijk verbetert.

Dit artikel is een (ingekorte) voorpublicatie uit mijn nieuwe boek: ‘Geld speelt geen rol. Waarom je leeft als een miljonair als je de baas bent over je eigen geld’. Het verschijnt in oktober 2023. Het boek zorgt dat je haarscherp gaat oordelen over geldzaken en nooit meer wordt belazerd! Als je het nu vast bestelt, krijg je het in oktober, direct na publicatie, gesigneerd thuisgestuurd. Klik hier voor meer informatie en bestellen.