In het jaar 300 voor Christus zouden de Griekse zakenlui Hegestratos en Zenosthemis een flinke hoeveelheid graan verschepen van Syracuse naar Athene. Ze sloten daarvoor een bodemerijcontract. Dat is een lening tegen rente met het schip en de lading als onderpand, en met een verzekeringselement: je hoefde namelijk niks terug te betalen als het onderpand verloren ging. Wegens die verzekering bedacht het handelsduo een slinks plan. Van de lening kochten ze graan, maar ze stuurden hun schip zonder die lading op weg. Op volle zee wilden ze het vaartuig laten zinken met man en muis, terwijl ze zelf wegkwamen in een bootje. Zo hoefden ze de lening en rente niet te betalen, terwijl ze het graan konden verkopen. Maar de opvarenden ontdekten het plan en waren laaiend. Hegestratos sprong overboord om het vluchtbootje te bereiken, en verdronk. Zijn partner Zenosthemis werd in Athene in de boeien geslagen.
We leven in een cash-and-carrymaatschappij: betalen en doorlopen. Soms hoef je maar een beetje te betalen, maar meestal is het veel. En een enkele keer is het alles wat je hebt. Stephen King (1947), Amerikaans schrijver.
Dit is het oudst vastgelegde verhaal over financiële fraude. Maar iets bijzonders is het helaas niet. Overal waar geld circuleert, broeden lieden met een defect moreel kompas op snode plannen om anderen een poot uit te draaien. Momenteel lijken beleggingsfraudeurs extra actief. De Autoriteit Financiële Markten ontving er in de eerste helft van 2021 meer signalen over dan in heel 2020. Vaak gaat het om buitenlandse partijen die mensen op de sociale media lekker maken met zeer riskante of malafide beleggingen in crypto’s of internationale valuta. Bijvoorbeeld via een nepkrantenbericht waarin een BN’er als John de Mol, Jort Kelder of Ali B. vertelt over zijn geheime, onfeilbare systeem om snel rijk te worden. Er circuleerde zelfs een zogenaamd Telegraafbericht waarin ikzelf figureer als gast van Margriet van Linden in talkshow M. Ik zou daar zogenaamd een “een maas in de wet” uit de doeken hebben gedaan waarmee iedereen binnen drie tot vier maanden miljonair kan worden. “Margriet geloofde haar ogen niet”, schrijven de oplichters, “toen Erica Verdegaal haar telefoon tevoorschijn haalde en kijkers liet zien hoeveel geld zij met dit nieuwe programma verdient.”
De leugens zijn te bizar om waar te zijn. Maar helaas tuinen mensen er toch in. Ze klikken op een link, raken in gesprek met een fraudeur, storten wat geld, maken zogenaamd veel winst, storten geld bij, soms vele tonnen, en dan is de wederpartij gevlogen. Hoewel? Soms vermommen de boeven zich vervolgens als advocatenkantoor dat het verloren geld gaat terughalen. Het getraumatiseerde slachtoffer stort dan zijn laatste, soms in wanhoop geleende, euro’s. En dan…. niets. Denk dus nooit dat iemand je ‘rijk gaat maken’. Oplichters maken alleen zichzelf rijk. Via jou. Want hun pakkans is maar klein. Ook de boetes en celstraffen zijn te overzien – je krijgt bijvoorbeeld twee jaar. Het slachtoffer ondertussen, dat berooid en getraumatiseerd achterblijft, heeft levenslang.
