De Zweedse auteur Stieg Larsson (1954 – 2004) schiep in zijn millennium-trilogie het personage Ronald Niedermann. Deze criminele reus leed aan congenitale analgesie: hij kon geen pijn voelen. Die ongevoeligheid maakte Niedermann aanvankelijk onverslaanbaar, maar leidde uiteindelijk tot zijn ondergang. Hij ontdekte namelijk te laat dat zijn halfzus hem met een zware spijkermachine vastnagelde aan een houten vloer. Riskante gevoelloosheid komt ook voor bij geldzaken. Van sommige manieren van betalen, merk je bijna niks. Dat lijkt leuk als je een bestelling plaatst, maar is levensgevaarlijk als je krap zit. Voor je het weet koop en leen je boven je stand en eindig je aan de bedelstaf. Daarom ervaren financieel verstandige mensen betaalpijn als ze geld uitgeven. Dat houd je alert op wat je nog te besteden hebt.
Iemand die nooit genoeg geld heeft om zijn schulden te betalen, heeft te veel van iets anders. James Lendall Basford (1845-1915), Amerikaans juwelier, horlogemaker en aforismeschrijver.
Een mooie manier om betaalpijn goed te voelen, is – eigenlijk was – contant betalen. Je ziet (zag) je geld echt verdwijnen, telde wisselgeld na en merkte dus dat je armer was. Maar biljetten en muntgeld gaan het – mede door corona – definitief verliezen van het relatief pijnloze pinnen en contactloos zwaaien. En van betaalmethodes die je compleet verdoofd ondergaat. Zoals het afrekenen met je creditcard of het in opkomst zijnde ‘achteraf betalen’, via bijvoorbeeld Klarna of Afterpay. Qua werking en pijnloosheid lijkt achteraf betalen op de creditcard. Je koopt online en rekent pas later af. Dat laatste kan ook ‘in delen’, uiteraard tegen een fikse rente plus dito kosten. Bij Klara komt dat samen op 13,92% per jaar. Bij Afterpay mag je afbetalen in drie maandtermijnen à 5 euro extra per maand. Lukt dat niet, dan kost dat je 8 procent wettelijke rente plus administratie- en zo nodig incassokosten.
Slechts een klein clubje rekenwonders voelt ook betaalpijn bij digitaal en achteraf afrekenen. Ze controleren nota’s op juistheid, checken afschrijvingen, en administreren, ongeacht de betaalmethode, in hun mentale boekhouding wat uitgegeven is. Over deze menselijke rekenmachines hoeven we ons geen zorgen te maken. Maar voor heel veel Nederlanders is achteraf betalen een valkuil die tot overconsumptie en schulden leidt. In ons land is die ellende nog beperkt, omdat achteraf betalen in de kinderschoenen staat. Maar bij de Britten is het al populair onder jong en oud, met alle financiële ellende van dien. Gemiddeld staan Britse achterafbetalers 176 pond in het rood bij maar liefst negen partijen, toont een peiling van de vergelijkingssite money.co.uk. Het duurt gemiddeld acht maanden voor ze die schuld hebben weggewerkt. Ruim een derde van de late betalers heeft dan ook last van financiële stress. Want al is ‘koop nu, betaal later’ volgens de aanbieders één groot feest, als je in gebreke blijft, is de fuif voorbij. Dan besef je dat ‘Koop nu, betaal je blauw’ een toepasselijker slogan was geweest.
Hoe crisisbestendig ben jij? Test jezelf hier!
