Twee pas getrouwden vieren hun verbintenis in Las Vegas. Na hun limiet van 1.000 dollar te hebben vergokt, vertrekken ze naar hun hotelkamer en vallen in slaap. Om exact 00.17 uur schrikt de bruidegom wakker. Naast het klokje ziet hij hun souvenir, een laatste 5 dollar fiche. Een teken, denkt de man. Hij schiet in zijn badjas, rent naar het casino, gokt op 17, en wint! Met bonkend hart zet hij opnieuw in op 17. En weer. Zo kan hij achtereenvolgens 6.125, 214.000, 7,5 miljoen en 262 miljoen dollar binnen harken. Dat laatste fortuin zet hij wéér op 17. Het balletje rolt …. en stopt op 25. Verslagen en blut komt de man op zijn kamer. ‘Waar was je’, vraagt zijn vrouw slaperig. ‘Nog effe gespeeld’, antwoordt hij. ‘En?’, vraagt ze. ‘Ging wel. Vijf dollar verloren.’

Dit verhaal laat goed zien dat gewonnen geld voor veel mensen onechter voelt dan met bloed, zweet en tranen vergaarde euro’s. Dit komt doordat we mentaal boekhouden. Dit door gedragseconoom Richard Thaler ontdekte verschijnsel betekent dat we de euro’s die we bezitten niet zien als een geheel, maar in gedachten verdelen in potjes voor bijvoorbeeld winkelen, sparen, meevallers, pensioen en vakantie. Die potjes hou je apart, ook als dat ongunstig is. Stel je staat voor tien mille in het krijt tegen jaarlijks 1.200 euro aan rente. In het casino win je 10.000 euro. Maak je jezelf nu rijker door de schuld af te lossen? Lang niet iedereen. Gokwinst heeft vaak het label ‘meevaller’ en dus jaag je het er mogelijk doorheen, ook als je krap zit. Toch kan mentaal boekhouden ook nuttig voor je zijn. Dit verschijnsel moet je dus tegengaan als het je schaadt, maar juist koesteren als je er voordeel uit kunt halen. Dat doe je zo:

Zo voorkom je dat mentaal boekhouden je geld kost

• Los dure kredieten altijd af als je spaargeld hebt

Het is zonde als je ‘lenen’ en ‘sparen door mentaal boekhouden ziet als aparte potjes geld. Want een lening kost je bijvoorbeeld 5 tot misschien wel 12 procent rente, terwijl sparen bijna niets opbrengt. Als je een lening van 5.000 euro tegen 8 procent rente zou aflossen met spaargeld waar je 1 procent rente op krijgt, dan bespaar je jaarlijks 350 euro. Los leningen dus af met spaargeld voor zover dat boetevrij kan.

• Geef een meevaller nooit meteen uit

Wacht een week. Dan zie je de meevaller mogelijk als spaargeld in plaats van als consumptie- of casinogeld.

• Herformuleer een lening

Overweeg je een uitgave op krediet of via een hypotheekverhoging, vraag je dan af of je de aanschaf ook van je spaargeld zou willen betalen. Zo nee, dan is de uitgave waarschijnlijk geen goed idee.

Zo gebruik je mentaal boekhouden in je voordeel

• Benut mentaal boekhouden om extra te sparen

Je kunt mentaal boekhouden benutten door maandelijks automatisch een vast bedrag van je salaris over te boeken naar je spaarrekening. Je labelt dan een deel van je salaris, bijvoorbeeld 5 of 10 procent, als ‘spaargeld’. Zo weet je dat je het niet meer vrij kunt besteden. En dat loont! Als je maandelijks 100 euro zou sparen bij gemiddeld 3 procent rente dan heb je na 10 jaar 14.000 euro spaargeld opgebouwd.

• Schenk geld met een label

Als je kinderen geld schenkt, label het dan voor bijvoorbeeld ‘studie’, ‘rijbewijs’ of ‘hypotheekaflossing’. De ontvangers geven het dan dat label in hun mentale boekhouding. Dat verkleint de kans dat ze het opmaken aan onzin of gokken.

Dit artikel is een (ingekorte) voorpublicatie uit mijn nieuwe boek: ‘Geld speelt geen rol. Waarom je leeft als een miljonair als je de baas bent over je eigen geld’. Het verschijnt in oktober 2023. Het boek zorgt dat je haarscherp gaat oordelen over geldzaken en nooit meer wordt belazerd! Als je het nu vast bestelt, krijg je het in oktober, direct na publicatie, gesigneerd thuisgestuurd. Klik hier voor meer informatie en bestellen.