Stel alle menselijke kennis eens voor als een voetbal. Hoe groot is dan jouw kennis? Is het een speldeknop? Of misschien een pingpongbal? Hoe dan ook: het is onmogelijk om alles te weten over alles. Ieders geheugen en ervaringen zijn beperkt. Toch handelen beleggers niet zelden alsof ze alle wijsheid in pacht hebben. We kopen goud, aandelen of een beleggingspand, ‘omdat de waarde de laatste tijd in de lift zit. We trouwen, omdat we al drie jaar van elkaar houden. En we kiezen een aandelenfonds, omdat het een tijdje goed heeft gepresteerd. In al deze voorbeelden baseren we financiële keuzes op het recente verleden. Dat voelt goed, maar is riskant. Het leidt namelijk tot wat gedragseconomen en psychologen de recency bias noemen. Dit is de neiging om te denken dat een verschijnsel dat nu plaatsvindt ook in de toekomst zal plaatshebben. De praktijk bewijst dat dit vaak niet klopt. 

Veel beleggers worstelen, zonder het te beseffen, met de recency bias. Bij gebrek aan beter baseren ze hun keuzes, ondanks waarschuwingen, vaak op resultaten uit het recente verleden. Bijvoorbeeld op de vijf sterren die financiële dienstverlener Morningstar uitdeelt aan beleggingsfondsen die een tijdje goed hebben gepresteerd. Maar helaas voor de beleggers duurt de sterrenstatus van een fonds doorgaans kort, toont onderzoek van de Wall Street Journal uit 2017. De vijfsterrenfondsen van Morningstar hebben drie jaar later gemiddeld nog maar drie sterretjes over. Dit heet de Morningstar-illusie. Het is een bijna gegarandeerde manier om geld te verliezen. Zo ontsnap je daaraan.

Zo ontsnap je aan de recency bias

• Kijk niet naar sterren(status)

Kies een belegging niet omdat het veel sterren heeft of net is gehuldigd als beste aandelenfonds van het jaar. Het verkrijgen van een sterrenstatus betekent meestal dat het daarna slechter gaat.

• Kijk maximaal terug in de tijd

Het helpt tegen de recency bias als je niet een paar jaar, maar zo lang mogelijk terugkijkt in de tijd. Op het internet staan grafieken met de prijsontwikkeling van goud (sinds bijvoorbeeld 1973), de lange rente (sinds 1541), in Amsterdamse verhandelde aandelen (sinds 1602) of de koopprijzen van de panden aan de Amsterdamse Herengracht, de zogeheten Herengrachtindex (van 1650 en 2008). Vind ze, print ze en hang ze bij je bureau. Dan snap je voorgoed hoe onbeduidend een recente ontwikkeling is. En dat het met toekomstige prijzen alle kanten op kan gaan.

• Geen verleden betekent extra risico

Nieuwe soorten beleggingen zoals cryptomunten, crowd funding of short volatility fondsen hebben nauwelijks geschiedenis, en staan bijna garant voor onverwachte risico’s. Loop er met een boog omheen.

Dit artikel is een (ingekorte) voorpublicatie uit mijn nieuwe boek: ‘Geld speelt geen rol. Waarom je leeft als een miljonair als je de baas bent over je eigen geld’. Het verschijnt in oktober 2023. Het boek zorgt dat je haarscherp gaat oordelen over geldzaken en nooit meer wordt belazerd! Als je het nu vast bestelt, krijg je het in oktober, direct na publicatie, gesigneerd thuisgestuurd. Klik hier voor meer informatie en bestellen.